ELAZIĞ İli Maden İlçesi DKAB Öğretmenleri olarak Yalçın GÜLER Başkanlığında toplanarak komisyon üyeleri Serhat ÖZTÜRK, Ömer KÖÇER, Merve KAPLAN, Mehmet Rıza AKBULUT  ve Münire GÜL ile birlikte, Sevgili Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v)’in eğitim anlayışı, ilim öğrenmeye ve eğitime verdiği önem, eğitim- öğretim metotları enine boyuna incelenerek, karşılıklı fikir alış verişinde bulunarak ve ilmi mülahazalar yapılarak, konuşulanlar kayıt altına alınmıştır.

 İnsanlık kadar köklü olan peygamberlik kurumu Allah’ın (c.c), kullarıyla başlattığı iletişiminin temel unsurlarından biri olup insanoğlunun eğitilmesi faaliyetinde önemli bir konumdadır. Zira insan, yaratılışı itibariyle başkalarının yardımına, öğrenmeye ve eğitim almaya ihtiyaç duyacak bir şekilde var edilmiştir. Doğuştan fıtratıyla bağlantılı olarak birtakım özellik ve kabiliyetlere sahip olsa da son tahlilde ona şekil veren eğitim ve öğretimdir. Bu durum, yaratıcısını tanıma, O’nun emir ve yasaklarını bilme, bu emir ve yasaklara karşı nasıl hareket edeceğini anlayıp bu anlayışı hayata geçirme hususunda daha da belirgin hale gelir. Bu ihtiyaca cevap verebilmek ancak bir öğretmen ve kılavuzun varlığıyla mümkün olabilir.1 Hiç şüphesiz insanlık için seçilmiş en mükemmel eğitimciler, karşılaşılacak problemleri çözüme kavuşturmada en yetkin kişiler peygamberlerdir.2 Bu sebeple yüce yaratıcı, peygamberlik kurumunun üyelerini insanlar arasından tespit etmiş, seçtiklerini peygamberlik makamına layık görmüştür. Bu kutlu silsilenin son halkası ise Hz. Muhammet’tir (s.a) (Ahzab, 40). Onu, eğitimci özellikleriyle bize tanıtan başta Kur’an-ı Kerim olmak üzere kendi yaşantısı, uygulamaları ve sözleridir. Buradan hareketle Hz. Peygamber’i (s.a) eğitimci yönleri ve eğitim-öğretime dair pratikleriyle tanıtmaya çalışacağımız bu makalemizde konuyu öncelikle ayetlerdeki referanslarıyla ele alacağız. Daha sonra Hz. Peygamber’in (s.a) örnek yaşantısındaki eğitim-öğretime dair ilke, metot ve uygulamalara temas edeceğiz. Bu noktada şu hususa işaret etmek yerinde olacaktır: Modern pedagoji ve eğitim bilimlerinin ayrı birer disiplin olarak bize sunduğu ilke ve metotların Hz. Peygamber (s.a) zamanında birer bilimsel disiplin anlamında var olmadığı bir gerçektir. Bu disiplinler zamanla ortaya çıkıp sistemleşmiştir. Bu nedenle kanaatimizce, Hz. Peygamber’in (s.a) eğitim-öğretime dair uygulamalarını modern pedagoji ve eğitim bilimlerinin verileriyle bire bir örtüştürme çabası içerisine girip birini diğerine onaylatma gayreti içinde olmak hatalı olacaktır. Bize göre en doğru olan, Hz. Peygamber’in (s.a) örnek uygulamalarının modern pedagoji ve eğitim bilimlerinin bize sunduğu bilgilerle benzerlik arz eden yönlerine vurgu yapmaktır. Bu sayede adı geçen disiplinler sistematik  olarak ortaya çıkmadan önce bu disiplinlere konu olan benzer ilke ve metotoların, insanlığın ve peygamberlerin ortak mirası olarak hayat bulduğu gerçeğine ulaşılacaktır.

Her yönüyle olduğu gibi eğitimci özellikleriyle de Hz. Peygamber’i (s.a) bize en iyi ve en objektif şekilde tanıtacak öncelikli kaynak hiç şüphesiz Kur’an-ı Kerim’dir.3 Hz. Peygamber’i (s.a) bütün yaşantısıyla “en güzel örnek” olarak takdim eden Kur’an-ı Kerim (Ahzab, 21), onun sahip olduğu ahlakı yüceltip övmüş (Kalem, 4); gerek güzide dostlarıyla (ashab) gerek eşleriyle gerekse mesajını kabul etmeyip inkârda direnenlerle ilişkilerini konu edinmiştir. Bu ayetler bir bütün olarak incelenip değerlendirildiğinde Hz. Peygamber’in (s.a) eğitimci özelliklerinin ana hatlarını tespit etmek mümkündür.

Sonuç olarak   İnsanın eğitim-öğretim ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak görevlendirilmiş olan peygamberler, eşsiz hayatları, üstün ahlakları, rol model davranışları ve nasihat yüklü mesajlar içeren sözleriyle tarih boyunca muhataplarının ve takipçilerinin yollarını aydınlatan ışık vazifesi görmüşlerdir. Hz. Peygamber de (a.s) -tıpkı diğer peygamberler gibi- hedef kitlesine onlara en uygun olan tarzda ve metotlarla yönelmiştir. Onun hayatının her aşamasında ve özellikle de nübüvvet görevini üstlenmesini takip eden süreçte, modern pedagoji ve eğitim bilimlerinin bize sunduğu ilke ve metotlara dair birçok sözlü ve uygulamalı örneği müşahede etmek mümkündür. Kur’an-ı Kerim’in her yönüyle “en güzel örnek” (Ahzab, 21) olarak takdim ettiği Hz. Peygamber (a.s), ortaya koyduğu eğitim-öğretim modeliyle de çağlara hitap etmiş; İslami eğitimin öngördüğü temel ilke ve metotları hayata geçirmiştir. Eğitim-öğretim, hayatın tamamını kuşatan bir faaliyettir. Hatta İslamın ortaya koyduğu anlayışa göre eğitim ve öğretim uygulamalarının asıl ve uzun vadedeki hedefi ahiret mutluluğunu temin etmektir. Bu gerçeği kendisine hareket noktası olarak alan Hz. Peygamber (a.s), daima muhataplarının ahiret saadetlerini öncelemiş, eğitim-öğretime dair teorik ve pratik bütün anlatım ve pratiklerini bu amaca yönelik olarak gerçekleştirmiştir. Bu durum Hz. Peygamber’in (a.s) eğitimci kimliğine özellikle vurgu yapılmasının önemini göstermesi yanında insanlığı,

 

peygamberlerin şekillendirdiği bir eğitim-öğretim anlayışına ne kadar ihtiyaç duyduklarını da göstermektedir. 

 

 

                                                                                                                            KOMİSYON ÜYELERİ

 

                                                                     Serhat ÖZTÜRK                 Ömer KÖÇER                      Münire GÜL                      Merve KAPLAN

                                                                              Üye                               Üye                                   Üye                                     Üye

 

 

                                                                                                                                    Yalçın GÜLER

                                                                                                                                Komisyon Başkanı

 

                                                                                                                   Maden Anadolu İmam Hatip Lisesi Müdürü